6 november 2007

Niemand past op de oppasouder

Met gastouderbureaus valt goud geld te verdienen, maar de controle op deze commerciÙle bemiddelaars in kinderopvang is minimaal. Ouders houden hun hart vast. ,,Het wachten is op het eerste ongeluk."

Nogal raar vond ze het wel, achteraf. Toen ze haar zoontje Timo van vier ophaalde bij zijn gastouders, had hij een dik beentje. Ongelukje met de fiets, zei de oppasoma, niets aan de hand. Timo moest niet zo piepen. Moeder was bezorgd en ging toch naar het ziekenhuis. Daar bleek zijn enkel bont en blauw Ún gebroken.
,,Geen telefoontje, geen enkele aantekening in het dagrapport, geen contact van het bemiddelingsbureau, helemaal niets hoorde ik", zegt Marjolein Smits. Na een gesprek besloot ze 'oma' het voordeel van de twijfel te geven, maar het ging van kwaad tot erger. De echtgenoot van de oppasoma, die niet bij haar in huis woonde, bleek zware psychische problemen te hebben. ,,Hij was drie maal opgenomen geweest na zelfmoordpogingen. Formeel had hij niets met de kinderopvang te maken, maar later hoorde ik van anderen dat hij mijn zoontje iedere dag met de fiets van school haalde. Doodeng natuurlijk."
Toen ook nog eens bleek dat er geen vier, zoals afgesproken, maar zes kinderen opgevangen werden in het piepkleine huisje, medicijnen voor het grijpen lagen, baby's ÚÚn schone luier per dag kregen en honden binnen hun behoefte deden, was het welletjes. ,,Achteraf is Timo veel te lang gebleven", zegt de alleenstaande moeder. ,,Maar ik zat klem. Omdat ik 's avonds vaak pas na zessen thuis ben, kon hij niet naar de reguliere opvang."
Gjalt Jellesma hoort steeds vaker dergelijke horrorverhalen. Als voorzitter van de belangenvereniging voor ouders in de kinderopvang (BOinK) maakt hij zich grote zorgen over het gebrek aan controle op gastouders. Sinds ouders via de belasting een deel van de kosten van kinderopvang bij gastouders terug kunnen krijgen - op voorwaarde dat een bemiddelingsbureau is ingeschakeld - schieten deze bureaus als paddenstoelen uit de grond.
Jellesma spreekt van een 'wildgroei' aan bedrijfjes die vooral hun zakken willen vullen. ,,Anderhalf jaar geleden zag ik de cowboys en de beunhazen arriveren. Er viel geld te verdienen, en dan gaat het hard. Het probleem is dat die bureaus alleen bezig zijn met het binnenhalen van de subsidie. Volgens de wet moeten zij ook toezicht houden op de gastouders, maar daarin schieten ze enorm tekort."
BOinK kreeg meldingen over gastgezinnen die de toets der kritiek niet kunnen doorstaan. De klachten variÙren van blootliggende elektriciteitsdraden tot achtjarige dochters die worden ingezet om op de kleintjes te passen. Vorig jaar bleek dat in het Friese Joure kinderen waren geplaatst bij een veroordeelde pedofiel. De man had zijn vrouw als gastouder aangemeld en kon zo toch een verklaring van goed gedrag overleggen. ,,Er zijn heus duizenden goedwillende gastouders, maar we moeten het kaf van het koren scheiden", betoogt Jellesma. ,,Het wachten is op het eerste ongeluk." BOinK is in overleg met staatssecretaris Sharon Dijksma van Onderwijs om de kwaliteitseisen op te schroeven.
Ouders met slechte ervaringen houden vaak hun mond. Uit schaamte, maar ook omdat zij niet weten waar ze met hun klachten naar toe kunnen. Smits schakelde de landelijke Klachtenkamer Kinderopvang in, maar haar kinderopvangbureau stond daar niet ingeschreven. ,,In dat geval kunnen wij niets doen", bevestigt een woordvoerder van de organisatie. De klachtenkamer controleert overigens alleen de bureaus, niet de gastouders. En een uitspraak is niet bindend. Smits probeerde vervolgens een regionale klachtencommissie in Noord-Holland, maar 'dat bleek iemand te zijn die in haar eentje thuis zat te werken'. Ook de afdeling Welzijn van haar gemeente gaf - vooralsnog - geen gehoor.
De GGD Nederland, die het toezicht op gastouderbureaus uitvoert, erkent dat de toezicht 'een andere aanpak vraagt'. Op dit moment heeft de landelijke GGD geen overzicht van misstanden, want 'de bevindingen van inspecteurs worden alleen lokaal geregistreerd', zegt Anja Schrik, medewerker toezicht kinderopvang. De dienst is wel van plan volgend jaar ook bij ouders thuis te gaan controleren.
,,Niemand voelt zich aansprakelijk", verzucht Marjolein Smits. Het bemiddelingsbureau heeft alleen per brief laten weten dat 'alles conform de wet' was. Thuis liggen nog de rekeningen van drie maanden niet-genoten opvang, want 'daar was op ingetekend'. ,,Het bureau dreigt inmiddels met een deurwaarder."