28 juli 2009

Beroemd tegen wil en dank


Eénmaal werd het haar echt te gortig. Tijdens een kampeervakantie in Frankrijk brak een hels onweer los. Het regende pijpenstelen, binnen de kortste keren stond er 30 centimeter water in de tent. Ik ga in de auto zitten, riep ze naar haar echtgenoot, ik kom er voorlopig niet meer uit! Van achter de voorruit van hun wagen keek ze met heilig ontzag naar het natuurgeweld daarboven, wetende dat ze in haar kooi van Faraday tenminste veilig zat voor blikseminslagen.


Helga van Leur, weervrouw bij RTL, houdt niet van onweer. ,,Het is die klap. Een flits, en dan die knal, als het heel dichtbij komt, lopen de rillingen over mijn rug. Ik heb wel eens meegemaakt dat de bliksem in mijn achtertuin insloeg. Ik kan je verzekeren dat je op je benen staat te trillen. Ik vind het griezelig, het is ook gevaarlijk. Vroeger kroop ik diep onder de dekens als het hard onweerde, maar nu heb ik drie kindertjes die ik wel moet kunnen horen.''

Een dag voor het interview kon ze haar lol niet op. Noodweer trok over Nederland, met een ongekend aantal van 75.000 ontladingen, hagelstenen als kippeneieren en centimeters regen was het op z'n minst onstuimig te noemen. ,,Ik lag in mijn bed en zag de radarbeelden in mijn hoofd voorbij schieten. Ik weet nu precies wat er gebeurt, dacht ik, het moet er nu ongeveer zo en zo uitzien, ik keek op de klok om te kijken hoe laat het onweer overtrok, of mijn weersvoorspelling ongeveer uitkwam. Dat was zo. Dat is dan natuurlijk wel weer kicken. Bang ben ik op zo'n moment even niet meer. Een beetje beroepsdeformatie kan wonderen doen.'' Uitbundige lach.

In haar werkkamer in de RTL-studio in Hilversum is ze in haar element. Om haar heen schermen met veel donkerrode en gele vlekken, een teken dat de depressie nog doorwoedt op de Noordzee. Over een paar uur zal ze in het nieuws opgewekt, en met struise gebaren, uitleggen dat het hier een zeldzaam 'thermisch lagedrukgebied' betrof. Voor de camera verraadt niets dat ze 's nachts uren heeft wakker gelegen.
Het is het resultaat van ruim twaalf jaar ervaring. Haperingen, versprekingen, het brengt haar niet langer van haar stuk.,,Ik weet dat als ik haper, mijn basiskwaliteit voor een praatje nog steeds voldoende is. Ik heb inmiddels geleerd: die zes haal ik toch wel, zolang ik maar bij mezelf blijf. Het gaat allemaal spontaan, ik schrijf niets uit. Ik begin om twaalf uur, ben er de hele dag mee bezig, bereid alles voor, maak alle weerkaarten zelf, wat kan nog mis gaan? Vroeger kon ik er wakker van liggen, toen was ik heel onzeker, over mijn kleding, of alles wel klopt. Nu denk ik: pff, ik sta hier niet om mijzelf, maar om het weerbericht. Als mijn haar niet goed zit hebben ze weer wat leuks in De Wereld Draait Door.''

Die nuchtere onverschilligheid, daar heeft ze lang aan moeten werken. Want dat Helga van Leur ooit bij de televisie zou komen te werken, lag helemaal niet in de lijn der verwachtingen. Ze was onzeker, verlegen, wilde voor geen goud in het middelpunt van de belangstelling staan. ,,Vanuit mijn verlegenheid dacht ik altijd: doe ik het wel goed, kwets ik geen mensen, ik bleef liever op de achtergrond. Dat dit op mijn pad komt, is een grote leerschool. In de schijnwerpers staan was het engste wat er is, het is totaal het tegenovergestelde van waar ik me veilig in voelde. Dat heeft zo moeten zijn.''
Peinzend: ,,Mensen zijn nog steeds verrast als ik zeg dat ik verlegen van aard ben. Bij bijeenkomsten met andere Bekende Nederlanders voelde ik me vroeger zooo klein. Oeioei. Maar mensen kennen me nu eenmaal, de koningin kent me ook. Dat is een raar idee, maar zij kijkt natuurlijk ook gewoon naar het weerbericht.'' Ook al kennen veel mensen haar vooral als de-weervrouw-met-bril. ,,Dat hoor ik nog steeds zó vaak! Terwijl ik dat ding al zeven jaar niet meer op heb.''

Een zachte klop op de deur. ,,Ik moet je éven gedag zeggen''. Helga van Leur kijkt op en vliegt de oudere heer om de hals. ,,Jaap Brand! Bij elke presentatie denk ik wel even aan hem. Hij heeft mij presenteren geleerd.'' De Hilversumse éminence grise glimlacht beminnelijk. In Spanje is het kouder dan bij ons, doceert hij een van zijn stokpaardjes. Niet zeggen: hier is het 25, daar in het zuiden 20 graden. Dat blijft niet hangen. Nee, kóuder dan bij ons, daar hebben de mensen het over. ,,Je moet kijkers kunnen pakken, kunnen raken.'' Hij wandelt de deur weer uit, en zegt: En blijven leren. Want dat houdt nooit nooit nooit op.''
Dat devies had ze zichzelf al eigen gemaakt voordat Jaap Brand ten tonele verscheen. Helga van Leur kreeg niks voor niks, tot aan haar opleiding Bodem, Water en Atmosfeer aan de Universiteit Wageningen aan toe. ,,Ik ben altijd een harde werker geweest, gedisciplineerd. Toen ik van lagere school afkwam gaf de hoofddocent als advies lager beroepsonderwijs, meer zat er niet in. Mijn ouders vroegen of ik niet gewoon naar de brugklas kon. Gaat ze niet redden, was het antwoord. Ik heb toch havo gedaan, en daarna vwo. Toen was het weer: reken maar dat je daar drie jaar over zult doen, over vijf en zes vwo. Dat is toch geen instelling? Dat is mensen onderaan plaatsen. Ik zeg altijd: probeer het, kijk waar je grenzen liggen, als het te hoog gegrepen is kan je altijd een stapje terug doen. Ik heb dat met mijn eigen kinderen ook nog steeds. Als hun school ergens heel stellig in is, dan zit ik meteen in de hoogste boom. Hooo! Hohoho! Er is niet één waarheid.''
,,Ik was niet assertief als kind, ik was het verlegen meisje. Een solist. Ik werd gepest. Een meisje waarmee ik bevriend was, viel buiten de groep. Ze was hartstikke leuk! Maar omdat zij gepest werd, was ik de volgende. Schelden, dingen afpakken, spullen kapot maken. Kinderen zijn soms heel gemeen, extreem hard. Ik heb een bleke huid, dan ben je een bleekscheet. Ik heb sproeten. Alsof ik daar iets aan kon doen! Ik zou ook wel graag heel bruin zijn. Je kunt het de kinderen niet altijd kwalijk nemen, wel de ouders, en de docenten die er blind voor zijn. Een docent weet dondersgoed wie er binnen de groep het meest gevoelig voor is. Die haalt z'n schouders op en zegt: in de lunchpauze ben ik er niet bij. Ik ging op een gegeven moment naar de onderwijzer toe, maar dat hielp niets. Hij zei: je moet niet klikken. In de tweede klas van de lagere school ben ik ook op de moeder van een pestkop afgestapt. Woorden doen geen pijn hoor, was het antwoord. Nouja! Daar kan ik nog kwaad over worden. Als je je kind al zo opvoedt, hoe kun je dan verwachten dat die zich netjes gedraagt.''
,,Mijn man zei het later, en dat zeg ik nu ook altijd tegen iedereen die gepest wordt: blijkbaar heb jij iets bijzonders. Mensen hebben dat door, kunnen er de vinger niet precies op leggen, voelen het wel aan, en uiten zich door zich er tegenaf te gaan zetten. Dan voelen ze zich sterker'. Ik geef het mijn kinderen ook mee. Als een van mijn kinderen een pestkop blijkt te zijn, dan heeft hij een heel groot probleem thuis. Ik leg hen uit dat iedereen volwaardig is, ga juist met iemand praten. Je bent juist leuk om wie je bent, later wordt het gewaardeerd, als je groot bent.
Mensen kon weinig grip op mij krijgen. Ik ben gevoelig, dus ik trek wel degelijk emoties van anderen aan, maar dat betrek ik dan snel op mijzelf. Als er kritiek was, dacht ik snel: ik doe iets niet goed. Dat laat je natuurlijk niet merken, want dan wordt je ook kwetsbaar...'' Peinzend: ,,Ik weet ook niet was het was. Maar het is ook niet zo dat ik een heel ongelukkige jeugd had, het heeft al met al een paar jaar geduurd.''

Ze is er klaar mee, met dat verleden. Zeker toen ze laatst een e-mail kreeg van een jongetje dat het destijds steeds op haar voorzien had. ,,Ik heb me ooit publiekelijk laten ontvallen dat ik door hem gepest was. Hij is de oprichter van buienradar. ,,Nou Helga, daar ben ik dan, Edwin Rijkaart van Cappellen'', schreef hij. Hij bleek zich er niets van te herinneren, schreef dat hij als kind zelf juist heel verlegen was. ,,Zo zie je maar dat het geen zin heeft om er in te blijven zitten. Wat in het verleden is gebeurd is gebeurd. Ik ben helemaal geen rancuneus type, dat geeft het alleen maar negatieve energie. Daar schiet je niks mee op.''
Van Leur kijkt liever vooruit, ook verder dan de dag van morgen in het dagelijkse weerbericht. Tegenwoordig houdt ze als meteoroloog in het hele land lezingen over duurzaamheid en de risico's van de opwarming van de aarde. Haar boodschap: hoe kunnen we het anders, optimaler doen. ,,Daar ligt mijn toekomst, denk ik.Ik ben goed in communiceren, inspireren. Ik ben geen doemdenker, maar weet wel dat we met z'n allen een groot probleem hebben als wij niet inspelen op de klimaatverandering.''
Maar voorlopig zit ze nog goed bij RTL. De uiterste houdbaarheidsdatum voor televisie is wat haar betreft nog niet in zicht. Misschien zit er nog tien jaar voor de camera voor haar in het verschiet. ,,Ik heb een vakgebied, ik ben niet zomaar inruilbaar, ik ben specialist.''
Toch klinkt weer even die lichte twijfel, onzekerheid door. ,,Er kan natuurlijk altijd een zenderbaas komen die voor het weerbericht alleen maar leuke jonge grietjes wil hebben...'' Ze zwijgt even. Dan, ferm: ,,Maar dat verwacht ik niet bij RTL. Die zijn meer van de inhoud.'' De blik is veelbetekenend.